Magdalenazwembad
Herinrichting van het centraal gelegen voormalige Magdalenazwembad tot het kloppend hart van de campus, Kortrijk, 2021

Laureaat Open Oproep Vlaams Bouwmeester 4106 i.s.m. DENC-STUDIO

Het Magdalenazwembad is, met zijn kenmerkende vorm en gevels, een bekend gebouw in het Kortrijkse patrimonium.

Net die rijkelijk beglaasde gevels en ruimtelijke zwemhal dreigen nu bij de reconversie comfortmatige, energetische en financiële problemen met zich mee te gaan brengen. In de winter valt de grote en sterk beglaasde ruimte niet kostenvriendelijk te verwarmen; in het tussen- en zomerseizoen dreigt oververhitting.

Tijdens de wedstrijdfase rees bij de ontwerpers dan ook de vraag of de zwemhal überhaupt wel geschikt is voor de nieuwe functies die men er wenst onder te brengen. Noch in een restaurant, noch bibliotheek of vergaderruimte, is het tropische binnenklimaat van een zwemhal gewenst. Een sterke opdeling van de zwemhal en een gevelaanblik veranderende buitenzonnewering zijn niet wenselijk vanuit erfgoedperspectief. Bovendien zullen ook heel wat akoestische maatregelen nodig zijn om de harde materialisatie te verenigen met de functies restaurant of pitcher, laat staan bibliotheek of stille ruimte. 

Toen het gevraagde programma ook nog eens ruim 1’000m² kleiner bleek dan de beschikbare gebouwde oppervlakte, werd de ontwerpopgave des te interessanter. Hoe gaan we om met deze ‘rest-‘ of ‘zwerfruimte’? Of moeten we dit net als een opportuniteit zien om hiermee een plus-plek of plus-functie te creëren?

In plaats van massa’s geld te pompen in het onverenigbare verenigbaar maken, kiest dit ontwerpteam ervoor de zwemhal te onttrekken aan het thermisch beschermd volume en de ruimte zoveel mogelijk te erkennen in haar bestaande toestand.

Door de voormalige grote zwembadkuip om te toveren tot overmaatse plantenbakken trekken we de groene omgeving letterlijk naar binnen. We creëren een plusplek: ‘a nice place to be, an inspiring and empowering habitat’: de zwemhal van weleer wordt tegelijk een ‘kloppend hart’ en een ‘groene long’: een ware ontmoetingsplek én trekpleister.

Climate responsive design, gezondheid en energieneutraliteit worden prioritair gesteld. We spreken immers niet louter over ‘kijkgroen’: de hal wordt ingezet als buffer voor verwarming, passieve koeling én klimatisatie.

Het monument wordt maximaal geconsolideerd, nieuwe lagen en technieken flexibel en reversibel bedacht. Zo blijft architectuur onafhankelijk van zijn functie bestaan – wat zijn toekomst garandeert. In de duurzame transitie zijn reconversie en hergebruik van ons patrimonium meer dan eens actueel - circulair bouwen, next level.

Function follows form. De blauwdruk van de architectuur biedt de oplossingsscenario’s voor zijn intern organigram. Niet alleen komt het afstemmen van het programma op de originele structuur zijn erfgoedwaarden ten goede. Bijkomend worden bouwkosten gedrukt door een optimaal en duurzaam inzetten van ruimtes en meubilair.

Gezien het meervoudig gebruik van het gebouw (ook ten dienste van derden) wordt de erfgoedbeleving van het Magdalenazwembad een publieke aangelegenheid. De ruimtelijkheid en architecturale kwaliteit van de zwemhal blijven gevrijwaard en visueel heropgeladen. De tribune en de loopbrug zijn meer dan behouden, ze kennen opnieuw een effectief gebruik.